Russische pers

VLADISLAV SOERKOV

In Nederland staan we op onze achterste benen als bij een journaliste van de krant huiszoeking wordt gedaan omdat deze verdacht is staatsgeheime informatie te bezitten (Jolande Van der Graaf van de Telegraaf). Staatsgeheim is niet voor niets staatsgeheim. En hoewel we hier te lande transparantie hoog in het vaandel hebben staan, kan het natuurlijk heel onveilig zijn om bepaalde informatie openbaar te maken. Het kan ook individuen schietschijf maken voor kwaadwillenden. Er zijn allerlei redenen te bedenken waarom het beter is dat sommige informatie niet aan de buitenwereld wordt verstrekt. Niet alle journalisten zijn ethisch goed bezig, en een krant als de Telegraaf is vaker verdacht van sensatieberichten dan een krant als Trouw of NRC Handelsblad.
In Rusland is de situatie net andersom: daar is het vak van journalist per definitie verdacht, tenzij er artikelen worden geschreven die geen contraire mening vertolken en in het straatje van de regering passen. Daar worden journalisten beschouwd als ‘verdacht’ volk, dat het liefst een kopje kleiner gemaakt moet worden. Alleen in Irak en Algerije zijn het afgelopen decennium meer journalisten vermoord dan in Rusland. Rusland staat hoog op de lijst als het gaat om politieke moorden, KGB-methoden om vrije pers tegen te gaan, excessieve straffen voor belastingontduiking, schijnprocessen en nog meer van dit soort zaken.
Maar misschien komt daar toch verandering in. De maatschappij kan het machtsblok misschien ook wel de rug toe keren als de meerderheid zich verzet tegen onrecht. Een opmerkelijk lichtpuntje: Vladislav Soerkov, de Kremlinspindoctor en bedenker van Vladimir Poetins autoritaire ideologie, heeft onder pseudoniem een novelle geschreven, getiteld Okolonolja (Nabij het Nulpunt). Toen bekend werd dat Soerkov achter het pseudoniem schuilging, kwam er een ware run op het boekje op gang.
Uit NRC Handelsblad:
“In het boek levert de journaliste van de oppositiekrant felle kritiek op de machthebbers. Ze beschrijft hen als een glibberige massa van gouverneurs, ministers en officieren van veiligheidsdiensten. Samochodov antwoordt haar dat oneerlijkheid, geweld en stagnatie nu eenmaal de realiteit van het bestaan zijn en raadt haar aan hiermee te leren leven.
Analisten speculeren erop dat Soerkov het boek heeft geschreven als waarschuwing aan regeringspartij Verenigd Rusland dat de tijden aan het veranderen zijn en haar comfortabele positie niet meer zo vanzelfsprekend is als ze denkt.”
Of de Russen een beetje kunnen leren van hun eigen fouten en er niet trots op zijn, zoals nu het geval is, is de vraag. Maar je blijft hopen.