Latcho Drom

Gisteren heb ik de film Latcho Drom bezocht in het filmhuis. Het indrukwekkende Franse docudrama (er wordt in geacteerd, maar de film is bedoeld als een documentaire) is van de 61-jarige Algerijnse screenwriter, componist, acteur en producer Tony Gatlif (ps. voor Michel Dahmani. Hij vertelt hierin, in beelden en in de vorm van sporadische ondertiteling, het verhaal van de verschillende zigeunerstammen, in wiens leven muziek en het rondzwerven het bindende element is. Beelden van verschillende stammen in verschillende landen wisselen elkaar af (Latcho drom betekent in de zigeunertaal Romani 'behouden reis'). De reis begint in de woestijn van Rajasthan, gaat dan via Egypte, Turkije, Roemenië, Hongarije, Slowakije, Frankrijk ten slotte naar het Andalusische Spanje, de bakermat van de flamenco.
De film had extra betekenis voor mij. Ik heb deze woestijnzigeuners op de grens van India en Pakistan (Rajastan) zelf ontmoet. Bijzonder aantrekkelijk ogende, prachtig geklede mensen, die zich op zeer bewonderenswaardige wijze in leven weten te houden en verre van arrogant maar wel trots zijn. Verder vond ik de sfeerbeelden mooi uit de kerk van Les Saintes Maries de la Mer, waarbij de zigeunermuzikanten een serenade brengen aan Sarah, hun heilige zwarte maagd, wiens beeld ze gepassioneerd kussen. De zigeuners die jaarlijks naar deze heilige plek toekomen in het zuiden van Frankrijk zijn veelal Roma. In Zuid-Frankrijk en Spanje wonen veel Roma van de stam der Gitanos, die bekend staan om hun opzwepende flamencomuziek (bijvoorbeeld de Gypsy Kings uit Arles en Montpellier). Ik heb een studie gemaakt van de oorsprong van de Zwarte Maagd en de zigeuners spelen hierin een aanmerkelijke rol. De legende van de Gypsy ('van Egypte' komend) kan verband houden met de oorsprong van de Zwarte Maagd, die een voortzetting is van de Moedergodin - de zegenbrengende en allesverenigende godin van de voorchristelijke tijd waaruit de Maagd Maria is voortgekomen.

Latcho drom is na zestien jaar opnieuw uitgebracht, want hoewel de film vanaf 1993 furore maakte op internationale filmfestivals ging de productiemaatschappij in 1994 failliet, waarna de filmrechten werden bevroren. Zo vlak voor Pasen is het een mooie gedachte dat de film uit de onderwereld is herrezen. Voor wie nog niet is gaan kijken, ga 'm beslist zien en let vooral op de wonderschone details in de film.