Muziek als criminaliteitsbestrijding

Het klinkt absurd om muziek te beschouwen als iets om de armoede en criminaliteit mee te bestrijden. Toch is er een goed voorbeeld: het Venezolaanse systeem van muziekscholen, jeugdorkesten en verstrekking van muziekinstrumenten. In Venezuela heet het kortweg "El Sistema", het systeem. Het is vergelijkbaar met een zelfde soort programma dat is opgezet in Cuba, maar intensiever - Venezuela kent relatief gezien namelijk een veel schrijnender probleem met armoede en criminaliteit. Het regeringsprogramma dat in 1975 begon, zorgt ervoor dat 350.000 kinderen dagelijks - behalve zondag - vier uur per week muziekles krijgen aan een van de negentig muziekinstituten. Het brein achter "El Sistema" was de econoom en politicus José Antonio Abreu, die zijn socialistische experiment in een parkeergarage startte met 25 jongeren. Zijn doel was om straatkinderen uit de goot te houden. Twee jaar geleden ontving hij voor zijn fantastische werk de Erasmusprijs, maar eerder al was hij gelauwerd door zowel Unicef als Unesco.

Dat het programma geslaagd is, is reeds bewezen: talloze kinderen uit kansarme gezinnen zijn opgekrabbeld tot musicus en spelen in een symfonieorkest, waarvan er in Venezuela zo'n 125 bestaan. Zij verdienen vaak veel meer dan hun ouders en reizen in sommige gevallen de wereld rond. In Venezuela is het minimum maandloon 200 euro per maand, als musicus verdien je er soms 600, 3 keer zoveel. Een bekend voorbeeld van zo'n successtory is Lennar Acosta, een drugsverslaafde jongen die negen keer gearresteerd was geweest voor drugsdelicten, straatroof en zelfs gewapende overvallen. Hij kreeg eens geen geweer in handen, maar een klarinet. En hij jatte hem niet, maar bleef er op spelen alsof zijn leven er vanaf hing. Nu is hij een gevierd musicus en geeft hij zelf les aan het Simón Bolivar Conservatorium in Caracas.

Dudamel in actie

Klassieke muziek wordt in ons land voornamelijk gewaardeerd bij de bovenlaag van de bevolking. Dat het ook anders kan bewijst dit Venezolaanse programma. Veel van de straatkinderen spelen nu in 's lands belangrijkste orkest. Inmiddels is het Simón Bolivar Symphony Orchestra zelfs uitgegroeid tot een van de geliefdste symfonieorkesten ter wereld. Niet in de laatste plaats vanwege de bezielende leiding van chefdirigent Gustavo Dudamel, zelf een van de duizenden armeluiskinderen van "El Sistema".

Over "El Sistema" is een documentaire gemaakt door E.Sánchez Lansch, The Promise of Music, dat een ontroerend inspirerend beeld geeft van dit eclatante succes uit het door het Westen verguisde socialistische systeem. Dit bewijst naar mijn mening dat we ons niet blind moeten staren op de confrontatie tussen politieke systemen als "links" en "rechts", "socialisme" en "kapitalisme", maar pragmatischer moeten zijn in de aanpak van problemen als armoede en criminaliteit. Het gaat tenslotte om het welzijn en de ontwikkeling van de samenleving. "We zijn als één grote familie", zegt Dudamel in de documentaire. En dat gevoel, daar gaat het toch om.

Gustavo Dudamel en het Bolivar Symphony Orchestra of Venezuela is te zien op 26 juni 2012 om 20.15 uur in het Concertgebouw Amsterdam (in het kader van het Holland Festival). En verder op de televisie: 24 juni, 28 juni en 2 juli op Cultura24, of 28 juni op Nederland 2 van 23.39-0.40 uur.