Marcel Duchamp

[Foto van Duchamp, verkleed als vrouw]
Marcel Duchamp (1887-1968) was een Frans kunstenaar. Duchamp was de eerste die een alledaags voorwerp presenteerde als een kunstwerk. Lekker makkelijk, zou je denken. Maar daar gaat wel - in zijn tijd - een filosofische vraag achter schuil. Wat is kunst, wanneer is kunst echt kunst en wanneer juist niet? Door deze vragen te stellen wordt je uitgedaagd om na te denken over de taak van de kunstenaar en zijn vermogen om de wereld te beschouwen uit een andere hoek dan gebruikelijk. Mensen zijn geneigd zich met de waan van de dag mee te gaan en denken vaak niet in - op het eerste gezicht - onlogische patronen. Kunstenaars wel: creativiteit daagt uit tot het ontplooien van nieuwe inzichten. Duchamp is mijn grote held van de beeldende kunst. Hij had veel gevoel voor humor en het lukte hem tegelijk zeer serieus om te gaan met deze asymmetrie van de geest. Dat vind ik persoonlijk erg aantrekkelijk. Wie zijn werk ooit heeft gezien in musea begrijpt wat ik bedoel. Maar wees gerust, tegenwoordig is er ook een website die uitleg geeft over zijn werk, 'Making Sense of Marcel Duchamp'.
Welke betekenis schuilgaat achter het fietswiel op de kruk die hierboven is afgebeeld, is pas duidelijk als je weet dat zijn vriend Paul Roussel heette. Roue is Frans voor 'wiel'. En selle betekent 'kruk'. Erg leuk zo'n beeld, maar als je het niet weet... Duchamp hield ervan verborgen betekenissen te leggen in zijn werk, bijvoorbeeld via woordgrapjes en puzzeltjes. Dali, ook een DADA-kunstenaar, deed dat ook. Beiden dreven in feite de spot met de critici door te kijken hoe ver ze konden gaan.
Kunstenaars uit onze tijd staan nog steeds onder invloed van Duchamp, want het begrip 'conceptuele kunst' is op oneindig veel hedendaagse kunstwerken nog steeds van toepassing. En dat terwijl Duchamp zijn punt allang had gemaakt. Alles wat daarna komt is in feite een aftreksel.