Synesthesie

Foto: Wassily Kandinsky, Fragment 2 voor compositie VII , 1913; Olie op canvas, Albright-Knox Art Gallery, Buffalo, NY
Synesthesie is een aangeboren eigenschap van sommige mensen om associaties te hebben bij waarneming, bijvoorbeeld het zien van kleuren wanneer men geluid hoort. Bij de geboorte heeft iedereen die eigenschap, maar deze blijft slechts bij een klein aantal volwassenen (ongeveer 5%) intact. Deze eigenschap kan bestaan doordat tussen de delen van hersenhelften een zeer groot aantal verbindingen bestaat. Zo zijn er mensen die een muziekstuk horen en een bepaalde smaaksensatie krijgen, soms zien zij kleuren bij muziek, of associëren letters, cijfers of woorden met kleuren.
Bekende personen met synesthesie zijn: Vladimir Nabokov (schrijver), Frank Zappa (popmusicus), Wassily Kandinsky (schilder) en Duke Ellington (Jazzmusicus). De componist Franz Liszt ervoer kleuren bij de muziek en riep het orkest soms toe: ‘Iets meer blauw in deze episode, bitte’. En de Franse schrijver Marcel Proust schreef in zijn romancyclus ‘Op zoek naar de Verloren Tijd’ herhaaldelijk over sensaties die muziekstukken, geurende bloemen, kleuren, enzovoort bij hem oproepen. Of hij ‘gewoon’ hypersensitief was of synesthesie had of beide is niet bekend, maar het zou mij niet verbazen. Ik zie synesthesie als de eigenschap van de hersenen om bepaalde sensaties (van kleuren, geluiden, smaak, enzovoort) te categoriseren. Het mooie ervan vind ik dat hoewel de keuze van die categorisering puur individueel is, deze (althans bij de kunstenaars met synesthesie) bijna perfect harmonieert en een zeer breed publiek aanspreekt.
Hier volgt een klein filmpje over synesthesie: